Jeanine De Landtsheer: De Colloquia van Erasmus: van didactische dialoog tot polemische satire

Eind 1518 verscheen bij Johannes Froben in Bazel een werk onder de titel Familiarium colloquiorum formulae et alia quaedam per Desiderium Erasmum Roterodamum, de neerslag van een aantal korte dialoogjes die Erasmus zo’n twintig jaar voordien in Parijs had geschreven. Het werd een immens succes en kende in enkele jaren tijds een dertigtal herdrukken, overal in Europa, al wist de auteur pas van de publicatie toen hij een exemplaar ervan in handen kreeg…

Vier jaar later nam hij zelf het initiatief en liet hij een eigen versie ter perse leggen. In de loop der jaren zouden de Colloquia nog herhaaldelijk herdrukt worden, telkens uitgebreid met nieuwe gesprekken. Al spoedig veranderde ook het opzet: wat bedoeld was om beginnende studenten te helpen om snel en vlot Latijn te leren spreken, kreeg al gauw een morele en daarna ook een kritische dimensie. Of het nu ging om een amper verholen monoloog, een gesprek tussen twee of een conversatie tussen meerdere personen, Erasmus maakte dankbaar gebruik van het genre en van zijn spitse pen om allerlei wantoestanden in de maatschappij van zijn tijd aan te klagen, vooral sociaal en religieus, wat hem niet in dank werd afgenomen.

De Kerk van Rome ging hem beschouwen als een partizaan van Luther en bande na Erasmus’ dood de Colloquia naar de index. Maar ook de Duitse kerkhervormer was woedend en verbood de lectuur van de Colloquia in de scholen van Wittenberg. De Colloquia zijn bijna aan hun vierhonderdste verjaardag toe, niettemin blijven ze voor ons heel leesbaar dankzij de scherpe blik van hun auteur en de soms verrassend actuele inhoud.

Jeanine De Landtsheer, dr in Latijn en Grieks, is als wetenschappelijk medewerker verbonden aan het Seminarium Philologiae Humanisticae van de KU-Leuven. De kern van haar onderzoek spitst zich sinds vele jaren toe op de editie met commentaar van de ca. 4500 brieven van Justus Lipsius. De studie van de correspondentie gaf aanleiding tot tal van publicaties over Lipsius’ leven, zijn werken en zijn netwerk. Zij bezorgde ook een Nederlandse vertaling van een ruime selectie van de Colloquia (Gesprekken) en de Adagia (Spreekwoorden) van Erasmus, uitgegeven bij Athenaeum (Amsterdam).

Over de reeks

450 jaar geleden, in de zomer van 1566, raasde de eerste beeldenstorm over de Nederlanden. 50 jaar eerder, in 1516, verscheen in Leuven de Utopia van Thomas More. Twee gebeurtenissen die de spanningsboog van een bewogen eeuw markeren. In de lezingenreeks "Tussen Utopia en Beeldenstorm. Conflicterende opinies in een bewogen eeuw"  komen auteurs aan het woord met een recente publicatie over een figuur uit de 16de eeuw in de Nederlanden. Zij spreken over hun personage en over zijn omgang met, en reactie op de politieke, maatschappelijke, ideologische en religieuze omwentelingen van zijn tijd.

Programma

6/10/2016        Erik de Bom: Persoonlijk geluk in de ideale samenleving van Thomas More
13/10/2016      Joris de Zutter: “Ick en weet niet meer cat ende hont”. Marcus van Vaernewycks verslag over de Beeldenstorm in Gent
20/10/2016      Leen Huet: Pieter Bruegel, schilder in “een zeer zieke tijd”
27/10/2016      Ruud Ryckaert: De Antwerpse Spelen van 1561. Een toneelfestival aan de vooravond van de Beeldenstorm

3/11/2016        Herfstvakantie

10/11/2016      Jeanine de Landtsheer: De Colloquia van Erasmus: van didactische dialoog tot polemische satire
17/11/2016      Marijke de Wit: Cornelis de Schepper (1501-1555), diplomaat van Karel V
24/11/2016      Gustaaf Janssens: Na de Beeldenstorm: Alva in de Nederlanden, de man en de mythe.

Praktisch

Waar? Academiegebouw, Koningstraat 18, 9000 Gent
Wanneer? Donderdag 10 november om 20 uur.

Aanmelden? Via secretariaat@kantl.be of 09/265.93.40
Toegangsprijs: € 5 ( €3, reductietarief voor leden VLAST, KANTL en KVAB, Herita-leden, werkzoekenden, studenten en jongeren onder 26 jaar, 65 plussers en gepensioneerden)